جمشیدی:
برنامه ۴ ساله احیای بازار قیصریه تدوین شود
به گزارش خرید زندگی، یک کارشناس ارشد برنامه ریزی توسعه منطقه ای پیشنهاد کرد: برنامه ۴ ساله احیای بازار قیصریه با مشارکت بخش خصوصی و تشکل های مردم نهاد تدوین شود.
به گزارش خرید زندگی به نقل از مهر، محمد علی جمشیدی، کارشناس ارشد برنامه ریزی توسعه منطقه ای و مشاور گردشگری شورای شهر لار در یادداشتی که آنرا در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد نوشت: بازار قیصریه لار، نگینی هزار ساله در جنوب ایران، یکی از قدیمی ترین بازارهای زنده خاورمیانه است که هنوز حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در آن جاری است. این بنای منحصربه فرد نه تنها از منظر معماری و شهرسازی قابل توجه است، بلکه نشانگر جایگاه تاریخی شهر لار در شبکه تجارت جهانی خلیج فارس در قرون میانه هم هست. امروز اما، این اثر بی بدیل با تهدیدهایی جدی مواجه می باشد که بی توجهی به آنها می تواند به نابودی تدریجی این گنجینه منجر شود.
بر اساس مستندات تاریخی، باستان شناسی، و کتیبه های موجود در چهارسوق بازار، قدمت بازار قیصریه لار دست کم به قرن چهارم تا ششم هجری قمری (حدود ۱۰۰۰ سال پیش) بازمی گردد. باآنکه برخی منابع زمان ساخت بنای فعلی بازار را دوره صفوی (حدود سال ۱۰۱۵ ه. ق، دوره شاه عباس اول) ذکر کرده اند، اما شواهد متقن نشان داده است که در آن دوره بازار صرفا توسعه و بازسازی شده و ریشه های آن بسیار کهن تر است.
کتیبه های سنگی در چهارسوق و تحلیل فرم بازار و بادگیرهای آن، گواه آن است که تشکیل بازار قبل از دوره صفوی شروع شده و لار در دوران آل بویه و سلجوقیان هم از مراکز اقتصادی جنوب ایران بوده است.
رونق تاریخی و حوزه نفوذ بازار
بازار قیصریه لار در طول قرون میانه، به ویژه از قرن هشتم تا دوازدهم هجری، یکی از فعال ترین مراکز مبادلات کالا در جنوب ایران بود. این بازار به علت موقعیت راهبردی شهر لار در تقاطع مسیرهای کاروانی بین فلات مرکزی ایران و بنادر خلیج فارس، به یکی از نقاط کلیدی شبکه تجاری ایران تبدیل شد. حوزه نفوذ آن تا بنادر مهمی چون بندرعباس، سیراف، بوشهر و حتی جزایر قشم و کیش و سرزمین های آن سوی خلیج فارس مانند عمان، هرمز و شمال امارات گسترش داشت. کالاهایی چون ابریشم، ادویه، شکر، فلزات گرانبها و منسوجات در این بازار مبادله می شدند.
آسیب شناسی بازار در دهه های اخیر
متأسفانه این میراث عظیم فرهنگی در دهه های گذشته با صدمه های گوناگونی روبرو شده که بقای آنرا در معرض تهدید قرار داده است. مهم ترین آنها عبارت اند از:
مرمت های غیراصولی: استفاده از مصالح غیراصیل مانند سیمان، تیرآهن، گچ شیمیایی و ورق فلزی در مرمت قسمتهایی از بنا، هویت تاریخی بازار را مخدوش کرده و در بسیاری موارد به ساختار سنتی آن صدمه زده است.
تغییر کاربری ناهماهنگ: ورود مشاغل مدرن و غیرفرهنگی به فضای اطراف بازار مانند فروشگاه های صنعتی، فست فود، یا انبار کالاهای غیرمرتبط، نه تنها بافت اجتماعی سنتی بازار را تضعیف کرده، بلکه به فرسایش سریع تر بنا کمک کرده است.
تخریب و ساخت وساز نامتجانس: برخی راسته های بازار به علت توسعه های شهری بدون نظارت تخریب شده یا در مجاورت آن ساخت وسازهایی با نمای مدرن انجام شده که تضاد بصری و فرهنگی شدیدی با بافت تاریخی بوجود آورده اند.
فرسایش سازه ای و رطوبت: بخصوص در قسمت های جنوبی بازار، نشت آب های سطحی، عدم وجود سیستم زهکشی مناسب و بی توجهی به وضعیت سقف ها و بادگیرها، منجر به نشست زمین و ترک های ساختاری شده است.
نبود زیرساخت های گردشگری: نبود نورپردازی مناسب، تابلوهای راهنما، امکانات رفاهی، تورهای بازدید و خدمات فرهنگی سبب شده بازار قیصریه لار با وجود ظرفیت فراوان، از مسیر گردشگری ملی و بین المللی حذف شود.
ظرفیت های گردشگری و اقتصادی بازار
در صورت مرمت اصولی و احیای جامع بازار بر پایه استانداردهای یونسکو، ظرفیتهای گسترده ای برای توسعه اقتصادی منطقه فعال خواهد شد. بر مبنای مطالعات تطبیقی با بازارهای تاریخی دیگر نظیر تبریز، کرمان، یزد و قزوین، میتوان به نتایج زیر رسید:
ظرفیت جذب گردشگر: با احیای بازار، ایجاد مسیر گردشگری شهری، موزه بازار، فروشگاه صنایع دستی و کافه فرهنگ ها، بازار قیصریه می تواند سالانه بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار توریست داخلی و خارجی جذب نماید.
تأثیر اقتصادی: با این حجم گردشگر، گردش مالی بازار و خدمات پیرامون آن می تواند حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان در سال باشد و به رشد کسب وکارهای محلی، تولیدات بومی و برندینگ منطقه ای کمک نماید.
اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم: برآورد می شود در صورت مرمت کامل و توسعه گردشگری، بازار بتواند حدود ۵۰۰ شغل پایدار در حوزه هایی چون مرمت سنتی، راهنمائی گردشگر، فروش صنایع دستی، خدمات اقامتی و آموزشی ایجاد نماید.
جایگاه بازار قیصریه لار در مقایسه با بازارهای تاریخی دیگر
بازار تبریز (ثبت جهانی)، بازار وکیل شیراز، بازار کرمان و بازار قزوین هر یک با قدمتی میان ۴۰۰ تا ۸۰۰ سال همچون بازارهای مطرح ایران هستند. با این وجود، آن چه بازار قیصریه لار را متمایز می کند، دو نکته اساسی است:
قدمت بیشتر: بازار قیصریه لار با حدود ۱۰۰۰ سال قدمت، یکی از قدیمی ترین بازارهای زنده ایران است و حتی در مقایسه با بازار تبریز (با قدمتی حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ سال) تاریخی تر است.
پویایی عملکردی: با وجود صدمه ها، بازار قیصریه هنوز به شکل زنده فعالیت دارد، راسته های آن فعال اند و زندگی در آن جریان دارد. از این منظر میتوان اظهار داشت که قیصریه لار، قدیمی ترین بازار زنده و فعال ایران است.
توصیه ها
بازار قیصریه لار یک میراث زنده و پویاست؛ گواهی بر تاریخ، معماری، تجارت و فرهنگ مردمان جنوب ایران. این بازار باآنکه حالا در سایه مانده، اما با اندکی توجه، برنامه ریزی و مرمت اصولی می تواند نه تنها به مرکز جذب گردشگر، بلکه به موتور محرک توسعه اقتصادی لارستان تبدیل گردد.
پیشنهاد می شود که برای ثبت جهانی این اثر در لیست یونسکو، تشکیل پرونده با همکاری دانشگاه های معماری، اداره کل میراث فرهنگی فارس، و نهادهای شهری آغاز شود همینطور تدوین «برنامه چهارساله احیای بازار قیصریه» با مشارکت بخش خصوصی و تشکل های مردم نهاد می تواند زمینه ساز جهشی در حفظ و بهره برداری از این گنجینه بی بدیل باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب